giovedì 16 ottobre 2014

Li gobburi- Si dice che.... "Mastru Vizzenti la jatta."

Mastru- Vizzenti








A CURA DI
Sassari Storia  - di Gildo Motroni
( Materiale vario reperito nel web)




Senza Titolo


Gobbula sassaresa senza nisciuna pratesa.
Parchi rimànghiani rimusi, comm'ha dittu Caggafusi,
in l'archibiu di la memoria e pàssiani poi a l'istoria
chist'immusgi sassaresi.

Antoni senza pratesi
e Maria figga longa
istazzini affaccu a Ponga,
Giuanni fatto a Luria
e Agniru Ziruria,
Franzisca cosci di pratta
cun mastru Vizzenti la jatta.
Filippu la gabincella
cun Gesuina la bella,
Antoni lu tribidaggiu
Giuanni lu faulaggiu
l'infirmera malucoro
genti di gran decoro:
la canonica e mingrinu
grattacorru e vaporinu
magnamadrigga e cuvaccu
marrangiu e Giogli l'istraccu
lu vignatteri e culombu
mascariglia e curu di piombu
barracoccu e buttazzu succiadiddu e cannavazzu,
e Preddu pebaru in curu. Di Bèrturu muru-muru
d'Antoni monda la casa e mastru Tòmasa cimasa
no vi pigliu troppu gustu; di la mastru Fabarrustu
d'Antoni vitello cromo di Giulio sézzidi in domo
già è megliu arrasgiunà. Franziscu lassal'andà
sighitinni Zuniari, minni-minni ziu Miari,
pucci pucci Anton'Andria, Firumena mangatia,
no sia pesu funtumalla,
Preddareddu ascia di balla
Antoneddu buttiglioni,
Viglianu bruscia paglioni
so in bona cumpagnia.
Giuannagniru ninnia,
Ispiranza marrà-marrà,
ch'era bona a imbiriggà,
e Larenzu ch'era fraddi,
chiddi chi so numinaddi
chiddi chi funtumaremu;
e giaghi in gioggu semu
no s'offendia cassarrodau
nè una passa di cannau,
nè Agniru chicchirichi.
Mariedda in dugna di,
Antoni coscadinmesu,
Piero dittu lu franzesu,
Quazzedda e Magnà francu,
Brucchitta e Occibiancu,
perra e pittorri d'azzaggiu, imbucciaddu e lu crabbaggiu,
Luigi di lu turroni, Micheli carracantoni,
lu gènnaru Occi di zecca Antoni chi no si pecca
e Zuniari tinteri; Duminiggu fura-misteri,
Giuanninu la muninca lu coilbu cun la sussinca,
e m'arregiu pa' pasà. E non vogliu funtumà
l'immusgi fora di segnu, chi aggiu un poggu di ritegnu
e soggu ben'aducaddu: Giuanni curi isfasciaddu
Brottareddu truddioni Caggagesgi e sirioni
caggafaba e buzzarruna, piscialettu e caggapruna
cagliancuru e caggazzua Mariantonia la sua
caggajatti e crabbioni curu di prata e piantoni
Ignaziu la punta secca mastru Franziscu la stecca
genti di basciamanu, che Giannicu Fulanu;
sa baiocca e Concettina, e chiddu di la giaddina;
magnamosca e magnamondu Pierino curi tondu,
Zuniari lu cinesu, Antoni carrabattesu,
bagassedda cun pippetta zinzura e maragazzetta,
mammagnogna cun bragheri Babbagnesa e cagga banderi
e finzamenta vi pongu cabbimannu e caggallongu.
No ni li venghia la risa si l'ammentu a mammaisa,
caggacittu e caggabiggi, mastr'Angirinu li tiggi:
nè mi soggu immintiggaddu di Giuseppinu pranciaddu,
di mastr'Antoni paggiolu, di Grazietta cugnolu,
d'Antoni Luisi la giagga; nè di lu mastru cimagga.
L'immusgiu sempri si poni a sigunda li passoni:
ma noi non ni punimmu, li c'hani postu li dimmu,
dimmu l'immusgi a prisenti
ca si pecca mali si senti.
Mastru Larenzu la frea
cappittanu e zimminea,
chiddi di fraddi muschitta,
e Franziscu la mizzitta,
cumpagnu di la mizzina
parenti a la signorina
a Giuseppi baccaglià
a Brottu torral'a fà.
S'ammenta di pebarinu
e di curu bianchisginu?
e d'Antoni mezza perra
e Micheli serra-serra?
lassemmu lu santu cristu
e Càraru troppu vistu,
pigliemmu di li cabboccia
e tutti fraddi carroccia,
anchi di legna e buccuccia
e anchi di cannuccia;
so dibintaddi signori
pidocciu cun buffadori
mastru Chiriggu ciggioni
e Antoni rabbazzoni.
Brottu lu brazzi mozzu
è cun Crallinu lu pozzu,
Franzischinu santu sistu
cun l'ebba cegga s'è vistu,
Antoneddu l'ariggaglia
Firippu l'isfrappa e caglia,
e cagga mezzurrià.
Pantareu cassarà
mesanotte e meraredda
fiagghina minoredda
cumpari a la carrozzella,
Brottu la caldarella,
e si a vostè li gusta
l'ammintemmu s'arriusta.
Marranu ca non immusgia,
o è curruddu o puppusgia.
E semmu giunti a vostè
siguri chi zi tratta bè:
in chisti tempi suabi
megliu una cotta di fabi
che zentu iscudi in dinà:
noi no vulemu intrà
in li tempi chi vibimmu:
lu zappadori l'istimmu
duizentu la zurradda,
e vi la doggu prubadda:
carrattoneri no v'è frenu
zentu volti di lu trenu:
isculteddi chistu mossu
a zentu franchi lu cossu
sia da undi si sia;
già venerà la scansia
di lu trabagliu giastimaddu
e torrarà isviaddu
in la posta ragattiendi
oppuru sia caschendi
commu una volta istesi.
Ni caba puri l'ispesi
lu pobaru cazzulaggiu:
milli e ottu pa un paggiu
si so bottareddi minori;
e si so botti signori
dui milia senza fasta.
E si pa' vostè no basta
vi so li di l'accugliera,
chi da manzanu a sera
tre muncigli, è cosa vista;
chissa era moda fascista;
«per il nazional decoro
otto ore di lavoro»";
cumpresu lu camminà
e cumpresu l'ispuglià:
cumpresa poi la ismuzzera,
cumpresa poi la pisciera,
cumpresa la ciarrera
cumpresa la gustera,
e a lu megliu trabaglià
a vistissi pa' turrà.
Si li femmu l'invintariu
di tuttu cantu l'orariu
so quattr'ori di trabagliu.
Altru che pani e agliu
o ziodda e pani asciuttu!
Firumena mi n'affuttu
cun una sola zurradda
s'è tutta arricciuradda
s'ha fattu la permanenti,
e abà comm'e nienti
in li labbri lu russettu:
e Giuannina zarrettu
senza botti e tirintina
bramma la cappellina.
E undi aggiu lassaddu?
Paglietta l'aggiu assintaddu
cun Zuniari lu moncuru,
e Franzischinu mistròncuru
cun Antoni la babbedda,
Giuanni la femminedda,
e Andria senza corri;
Pulinari caggagiorri
lu punimmu cun trimpeddu,
ch'ha auddu, carareddu,
vintinobi a mazzinadda;
non s'affendia la caggadda,
chi dugna di mi l'ammentu,
cun Antoni tocc'a drentu
e Sarapiu trappadè.
Si n'è istuffu vostè
altrettantu semmu noi:
Luiginu occi di boi
Vittoriu lu coddi tostu
Franziscu l'intarra mostu
Sannia e perra di saccu
la pesta e Peppi lu maccu
e Antoni lu pabboi,
occidipera e coccoi,
so genti di poggu alenu.
Ignò Giuanni vilenu
lu chi istazzi in la strinta
s'affarra cun mezza pinta
e cun Preddu curi grogu.
Aggiu finiddu l'isfogu:
ma no vogliu ismintiggà
Bainzu futtarallà
nemmancu fraddi murrittu
in chistu pobaru iscrittu.
Finzamenta a tubbu-tubbu
cun tutti canti lu trubbu,
e Giuanninu salammi
m'ammenta ch'aggiu la fammi
in chisti tempi di gherra,
chi finza la mela di terra
è a vinti franchi lu chiru,
e si mi figgiuru in giru
è cosa da no cridi.
E comm'andemmu a fini
sighendi la «borsa nera»?
Angirinu di la liggera
vendi punzi a quattrumiria,
un vistiri ondizimiria,
sigaretti una ottu franchi
e li rucchetti bianchi
o nieddi, a quattruzentu...
Ma abà chi mi n'ammentu
intremmu in lu pruppriattari
chi pussedini alibari.
E ca li poni a lu passu?
Nè lu boia nè l'ammassu.
L'ozzu si l'hani cuaddu
e pussedini un siddaddu,
un fiascu zentu scudi.
Cancu li vegghia nudi
chissi chi so istruzzini
e li pòssiani punini
in un bagnu di melassa!
Cussi la genti si lassa
d'ozzu mancu un gutteggiu
pa' no abè fammi, ch'è peggiu
milinzani cotti arrustu.
Cancu pròbiani lu gustu,
senza bramalli mali,
di la faba a ribisali
tessaradda a zentu grammi!
Chissi no n'hani fammi,
chissi fammi no n'hani.
Eddi cun l'usturani
chi li dinà l'hani fatti,
e un chilu di patatti,
trenta franchi si lu voi,
e no si tràttia poi,
s'hani un poggu di cunserva!
Finza li di la subberva
dui e zinquanta tre onzi.
Abà si so tutti acconzi
li ch'erani fammiggosi;
finza li cimaggosi
hani lu contu in la Banca,
ca s'ha pigliaddu una tanca
ca la casa di lu Conti,
ca frabbiggheggia in lu Monti,
ca si ciamba la mubbiglia
e ca la sedda o la briglia.
E noi abemmu lu pani
chi no ni magna lu cani
d'orzu v'è puru paglia,
lu pobaru magna e si caglia.
Mazziddaggi e iscugliadori
so dibintaddi signori:
ma no è cosa sigura
s'è lu trabagliu o la fura.
Lassemmu li murinaggi
ch'erani caggi caggi:
finza li più urdinari
so giunti già milionari.
Lu panatteri m'ammentu
ch'era già in fallimentu:
accùa a ottanta franchi,
miga panini bianchi,
quindizi franchi un paninu
in la mimmura a vizinu.
E abà ch'è giuntu tecciu
è cumparendi oru vecciu.
E a ca lu cuccu canta
piglia porcu a zent'ottanta:
e a ca canta di cuntinu
a ottanta bizzi vinu,
no imposta s'è abbaddu.
Dàlli, vi soggu turraddu
a isci fora di l'istegliu,
propriu cand'era a lu megliu!
Rosinedda pisciancorru
cun mastr'Agniru l'afforru,
Gosiminu pinna trudda
Antoni caglia a la mudda
mastru Filippu buscicca
Anton'Andria la ficca
infini bregghedebrè
Duminiggu lu punzu e Sicrè,
la balanza e carrasciali,
marrangoni e uppuari,
Sau sasaia e Pinna ippustinu,
Duminiggu lu baddinu;
Salvadori la istumbadda
e Buggaddera isfasciadda;
Bizzarria e lu zicchirriu
d'Antoni cortu a un chirriu
E si la vo', si la piglia
Cabu di Barandiglia,
e pogareddu, e lu zozzu,
e Magnamorti, lu cozzu,
chi no abendi altra cosa,
s'appoggiani a Valli ombrosa;
lu cuccuau, e Nasoni
cun basgia a babbu si poni;
Ispaccia pogu, a pianu,
cun zeccaredda e Frisgianu;
cabu di masciu e l'astori
cun brinca sardina e Saòri!
Mare' chi finiddu aggiu
zischendi a peddi d'azzaggiu,
no ti coschi cun Bellezza
mezzudi cun la puddezza
Rimundiccu la pobara e Lampioni
Guasina e Brinca baschoni,
una cosa ch'à ispacciu
Minciaredda, e istuppacciu,
un'altra ch'è più cara
chi è Cabu di Sandàra,
Cantendi a 'Gigin, gigotta!"
aggiugnimu a melagotta.
Si si ni servi vosté
punimmu a cazzu di re!
L'altri mi l'aggiu lassaddi,
o apposta o immintiggaddi,
cun mastr'Antoni lu remmu.
E abà ni l'accabbemmu
parchi lu giru è longu:
in li so mani mi pongu,
cun dumandalli iscusa.
Si v'ha carigga rimusa
nozi bona o menduritta,
o altra cosa licchitta
pa' lu tempu ch'è currendi
semmu lu saccu apparendi,
istemmu a lu chi zi fazzi,
lu chi zi dazzi zi dazzi;
e cun lu saccu, un cugnolu
s'à una cotta di fasgiolu:
mi' chi mi cagliu muddu,
e vi lu pregu in saruddu.
Cussi fini la canzona
bona notti la padrona.
Gildo Motroni